του ΜΑΝΟΛΗ ΑΒΡΑΜΑΚΗ
Στο πόδι όπως πάντα …η και με καταλυτική ημερομηνία 31/5/2015 η αναθεώρηση του υφιστάμενου Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΠΠΧΣΑΑ) Κρήτης αναλύθηκε σε σύσκεψη στο Επιμελητήριο , που συγκάλεσε η αρμόδια αντιπεριφερειάρχης Λασιθίου Πελ. Πετράκη με εισηγητή τον Νίκο Καλογερή. Στην σύσκεψη συμμετείχαν ο, οι εκπρόσωποι της μελετητικής ομάδας, Δήμαρχοι και εκπρόσωποι των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και φορέων. Στο πλαίσιο της σύσκεψης έγινε ενημέρωση, από την επικεφαλής της μελετητικής ομάδας κα Ουράνια Κλουτσινιώτη, για το δεύτερο στάδιο (Β1) της εκπονούμενης μελέτης «ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ». Σε αυτή την φάση που είναι και η τελική θα γίνει η διατύπωση προτάσεων για την χωροταξική οργάνωση της Κρήτης, στάδιο στο οποίο θα γνωμοδοτήσει το Περιφερειακό Συμβούλιο Κρήτης.
ΤΗΡΗΘΗΚΕ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ??????
Στις προϋποθέσεις που ορίζει ο Νόμος 2742/1999 για την κατάρτιση ΠΠΧΣ είναι, πρώτον να υπάρχει Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο, με το οποίο να εναρμονίζεται το περιφερειακό -τέτοιο δεν υπάρχει εγκεκριμένο- και δεύτερο να υπάρχουν προδιαγραφές (με απόφαση Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ) για την σύνταξη των Περιφερειακών Πλαισίων και οι οποίες πάλι δεν υπάρχουν εγκεκριμένες στην περίπτωση μας.
Ένα Πλαίσιο Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδιασμού κατ΄ ουσίαν είναι ένα Πλαίσιο Αναπτυξιακού Σχεδιασμού, το οποίο θα έχει με την έγκρισή του δεσμευτική και υποχρεωτική εφαρμογή .
Σήμερα επανέρχεται το παλαιό Χωροταξικό Σχέδιο με την μορφή Πλαισίου και στο οποίο έχει αφαιρεθεί το επιχειρησιακό μέρος για την δέουσα κατανομή των δημόσιων δαπανών του Γ’ ΚΠΣ.
Η ύπαρξη ενός ΠΠΧΣΑΑ μπορεί να συμβάλει θετικά στον ορθολογικό σχεδιασμό του χώρου της Κρήτης και απ΄ αυτή την άποψη διατυπώνονται παρακάτω παρατηρήσεις για διορθώσεις του προτεινόμενου Πλαισίου στα βασικά του στοιχεία και σ΄ ότι αφορά τον Νομό ΛΑΣΙΘΙΟΥ.
Και αυτό γιατί στόχος της χωροταξίας είναι η ρύθμιση και οργάνωση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και λειτουργιών με την ορθολογική κατανομή, διάρθρωση και ανάπτυξη των φυσικών πόρων, των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών και δημογραφικών δεδομένων και με συντονισμό της εφαρμογής των προγραμμάτων ανάπτυξης σε συγκεκριμένες εδαφικές ενότητες ώστε να βελτιωθούν η ισορροπία του δικτύου των πόλεων, οι σχέσεις πόλης-υπαίθρου, η διαχείριση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων και η προστασία του περιβάλλοντος , νέες αναπτυξιακές υποδομές με χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, με καθορισμό χρήσεων γης. Για αποτελεσματικές και ποιοτικές δημοτικές υπηρεσίες, με διαφάνεια, κοινωνικό έλεγχο, λαϊκή συμμετοχή, αποκέντρωση και δημοκρατικό προγραμματισμό. Για δράσεις προστασίας του περιβάλλοντος με δημοτικές πολιτικές πράσινης οικονομίας στην ενέργεια, την ανακύκλωση, τη διαχείριση των απορριμμάτων. Με υπεράσπιση των δημόσιων αγαθών, των πόρων, των υποδομών και του δημόσιου χώρου. Με απόρριψη της ιδιωτικοποίησης των βασικών αγαθών και υπηρεσιών. Για ένα Λασίθι που να απαντά στη γνωστή μονοκαλλιέργεια του τουρισμού με προγράμματα στήριξης της ενδοχώρας, αξιοποίησης της δημοτικής περιουσίας και των αδρανών πόρων, στήριξης της αγροτικής, κτηνοτροφικής και αλιευτικής παραγωγής αλλά και της επιχειρηματικότητας. Αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος με εναλλακτικές μορφές τουρισμού που σέβονται το φυσικό περιβάλλον και δράσεις ανάδειξης της τοπικότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
1) Ο Εθνικός Σχεδιασμός
Η Κρήτη έχει αγνοηθεί τελείως από το προωθούμενο σύστημα αξόνων ανάπτυξης της Χώρας. Όλα τα μεγάλα έργα που κατασκευάζονται τα τελευταία χρόνια αποσυνδέουν και αποκόπτουν την Κρήτη από τις κατευθύνσεις ανάπτυξης της υπόλοιπης χώρας. Ακόμα και το γεγονός ότι συζητείται σήμερα Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο χωρίς να υπάρχει και να τίθεται το ευρύτερο εθνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτό λειτουργεί, είναι χαρακτηριστικό της αναφερόμενης αντίληψης και κατάστασης.
Η απεικόνιση με τους άξονες ανάπτυξης και τη θέση της Περιφέρειας στον Ελλαδικό χώρο στο προτεινόμενο Πλαίσιο είναι αυθαίρετη καθόσον δεν φαίνεται να υποστηρίζεται από πουθενά. Ο αντίστοιχος χάρτης σε σχέδιο Πλαισίου Γενικού Χωροταξικού Σχεδιασμού ΥΠΕΧΩΔΕ, θέτει την Κρήτη έξω από τους άξονες ανάπτυξης της χώρας. Οι άξονες ανάπτυξης που προωθούνται και στην πράξη υποστηρίζονται από το Γ’ ΚΠΣ είναι ο άξονας «σίγμα» S (Πάτρα – Αθήνα – Θεσσαλονίκη – Καβάλα), ο βόρειος άξονας (Εγνατία) και δυτικός άξονας (Ιόνιος οδός – Ηπείρου, Δυτ. Ελλάδας και Πελοποννήσου)
2) Η διεθνής θέση
Ο νησιωτικός χαρακτήρας, η αυτόνομη χωρικά υπόσταση και η γεωγραφική θέση της Κρήτης δίνουν μια σειρά δυνατοτήτων που πρέπει να μεγιστοποιηθούν και ευκαιριών στις σύγχρονες συνθήκες, που πρέπει να αξιοποιηθούν.
Οι προοπτικές της Κρήτης εξαρτώνται από την παρουσία και την λειτουργία της στο διεθνές περιβάλλον, Μεσογειακό και Ευρωπαϊκό.
Δύο είναι τα κύρια ζητήματα που σχετίζονται με αυτό το θέμα και αναφέρονται στο σχέδιο για το ΠΠΧΣΑΑ και είναι ο διεθνής ρόλος των αστικών Κέντρων της Κρήτης, και η σύνδεση με το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών.
3) Ο διεθνής ρόλος των Αστικών Κέντρων
Στην Κρήτη διαμορφώνεται ένας νέος συγκεντρωτισμός, ένα νέο ακτινοσυγκεντρωτικό σύστημα με κέντρο το Ηράκλειο, το οποίο επιδιώκει να τα απορροφήσει όλα εις βάρος των άλλων περιοχών, χωρίς τελικά να μπορεί να εξυπηρετήσει τις λειτουργίες που συγκεντρώνει. Το προτεινόμενο Πλαίσιο έρχεται να ενισχύσει μια τέτοια κατάσταση, αναγνωρίζοντας ένα και μοναδικό κέντρο στην Κρήτη. Οι χωροταξικοί στόχοι για την ισόρροπη και πολυκεντρική και εξισορροπημένη ανάπτυξη απουσιάζουν από το Σχέδιο.
Προτείνεται, το Ηράκλειο να αποτελέσει «Κέντρο Διαπεριφερειακής ακτινοβολίας» με άξονα την έρευνα και την τεχνολογία ενώ στα υπόλοιπα αστικά κέντρα προτείνονται χαμηλότερης τάξης λειτουργίες.
Εκφράζομε την αντίθεσή μας σε προτάσεις που θέλουν στην Κρήτη ένα και μοναδικό διεθνή πόλο.
4) Πρέπει να επισημανθεί η αντίθεσή μας με την πολιτική των απαγορεύσεων στο Σχέδιο ΠΠΧΣΑΑ ως προς την χωρική δομή, τις χρήσεις και την κατηγοριοποίηση γης. Η ισόρροπη ανάπτυξη πρέπει να είναι η αρχή που πρέπει να ισχύσει σ΄ όλη την έκταση του νησιού. Οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί όταν είναι αναγκαίο να υπάρχουν πρέπει να είναι σαφείς, συγκεκριμένοι και αιτιολογημένοι. Επίσης πρέπει να γίνει σαφές ότι το ΠΠΧΣΑΑ δεν μπορεί να ρυθμίσει θέματα, όπως οικιστικές ενότητες-δόμηση, χρήσεις γης, προστατευόμενες περιοχές, κτλ τα οποία αφ’ ενός ρυθμίζει διαφορετικά η κείμενη νομοθεσία, αφετέρου είναι ζητήματα συγκεκριμένης εξέτασης και προσδιορισμού και εξ’ αντικειμένου θέματα άλλων ειδικών-χωροταξικών μελετών (Γ.Π.Σ. ΣΧΟΑΠ, ΕΠΜ κτλ).
5)Ο πρωτογενής αποτελεί βασικό τομέα της οικονομίας στο Λασίθι και οι εξελίξεις στον αγροτικό τομέα αποτελούν κρίσιμη παράμετρο για τη περιφερειακή ανάπτυξη. Η προώθηση σύγχρονων πολιτικών αναδιάρθρωσης της γεωργίας και της κτηνοτροφίας και η υποστήριξη της πολυ-λειτουργικότητας, της διαφοροποίησης και εξειδίκευσης του αγροτικού χώρου προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης παραγωγικότητας, της διαχείρισης των προϊόντων αποτελεί το πλαίσιο των στόχων αναβάθμισης του αγροτικού χώρου. Οι προτάσεις του σχεδίου για θεσμική προστασία της γεωργικής γης με γενική απαγόρευση για αλλαγή χρήσης γης είναι άστοχη και δεν απαντά στους στόχους στήριξης και ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα. Αυτό που πρέπει να επιδιωχθεί είναι η ανάπτυξη των αρδευόμενων εκτάσεων στο μέτρο των δυνατοτήτων των υδατικών πόρων και της ορθολογικής διαχείριση τους αντι αυτού προτείνει την δημιουργία φραγμάτων με ενεργειακή χρήση ????ποιος είναι ο στόχος τους να γεμίσουν άραγε το Λασιθι με Υβριδικά ???
6) Μας προβληματίζει ακόμα το γεγονός μόνο αποσπασματικά αναφέρονται οι επιπτώσεις στο τοπίο, των πολυπληθών λατομικών εκμεταλλεύσεων (νόμιμων και παράνομων) και των μεγάλων έργων όπως το φράγμα Αποσελέμη, η «νότια πύλη εισόδου», οι μεγάλες εγκαταστάσεις ΑΠΕ και βέβαια τα χιλιόμετρα δρόμων και δικτύων που χρειάζονται για να εξυπηρετηθούν όλα αυτά τα έργα.
Επίσης δεν υπάρχει αναφορά στο θέμα των «πιθανών» μελλοντικών εξορυκτικών δραστηριοτήτων υδρογονανθράκων στα νότια του νησιού καθώς και της πιθανής διασύνδεσης του νησιού με τον αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου από την Κύπρο ως οι επιπτώσεις τους στα θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα και στο τοπίο.
7) Τέλος, το προτεινόμενο Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΠΠΧΣΑΑ), τόσο στο μέρος της ανάλυσης όσο και στις προτάσεις, παρουσιάζει πολλά προβλήματα.
. Θεωρεί και υπολογίζει τα όρια των δήμων σύμφωνα με τον Καλλικράτη ενώ
η Κυβέρνηση έχει διατύπωση επανειλημμένως την αντίθεση της σ αυτό και
μπορεί να το αλλάξει.
· Εισάγονται όροι χωρίς να διασαφηνίζεται το περιεχόμενό τους.
· Τα στατιστικά στοιχεία της ανάλυσης δεν είναι επικαιροποιημένα και δεν εξάγονται τα σωστά συμπεράσματα για τα προβλήματα, τις ανισότητες που υπάρχουν και διαμορφώνονται κτλ.
· Γίνονται ατεκμηρίωτες εκτιμήσεις
· Διατυπώνονται προτάσεις μέτρων που δεν είναι σύννομα.
· Στους χάρτες υπάρχει εσφαλμένη απεικόνιση στοιχείων. Σε πολλά σημεία αυτοί δεν απεικονίζουν την πραγματικότητα και παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις σε σχέση με το κείμενο π.χ Κολοκύθα μπορεί και να είναι σκόπιμα όταν διαπιστώνεις ότι υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον αγοραστών γης .
Το ζήτημα του χωροταξικού σχεδιασμού είναι θεμελιώδες. Δεν πρόκειται για μια απαίτηση κάποιων ουδέτερων επιστημονικών φορέων που εργάζονται μακριά μας. Είναι ο κύριος πυλώνας κάθε ολοκληρωμένης στρατηγικής για την ισόρροπη κατανομή των δραστηριοτήτων στον γεωγραφικό χώρο.
